Topic: Telegraaf: 'Tv-reeks Peking Express is gemanipuleerd' (bevat spoiler)

[Zartan]

Ik heb dit nog niet ergens anders gezien, maar dit stuk komt uit de Telegraaf (za 11 mrt 2006):

'Tv-reeks Peking Express is gemanipuleerd'

BRUSSEL - Het tv-programma Peking Express is gemanipuleerd, beweert ex-medewerker Marc Hoogsteyns. In het programma moeten kandidaten liftend een afstand afleggen. „Omdat bepaalde kandidaten interessanter waren voor het programma regelde de producent een lift voor hen”, aldus Marc Hoogsteyns zaterdag in diverse Vlaamse kranten.

Peking Express heeft Nederlandse en Vlaamse kandidaten. Een nieuwe reeks is sinds vorige week te zien bij Net5. „De Nederlandse zender Net5 had laten weten dat ze toch graag een Nederlands koppel in de finale had vanwege de kijkcijfers en op deze manier werd daarop geanticipeerd. De zender weet dat niet”, aldus Hoogsteyns in Gazet van Antwerpen.

De chauffeurs moesten soms twintig uur per dag werken en vielen in slaap achter het stuur. Sommigen reden door na aanrijdingen met plaatselijke bewoners. „Het moest alleen maar spetterende televisie opleveren”, zegt Hoogsteyns, die een boek schrijft over zijn ervaringen achter de schermen.

De ex-medewerker ging na Peking Express naar Endemol. Hij werkte er aan het soortgelijke programma Stanley's Route. „Na veertien dagen bleek het daar nog erger. Zo wilden ze gaan jagen in een beschermd woud met gorilla's. Of ik even de gids wilde omkopen. Dat wilde ik niet”, aldus Hoogsteyns, die eraan toevoegde dat zijn collega's toen konijnen hebben gekocht om ze in een strop te leggen.

De producenten van de tv-programma's nemen afstand van de kritiek. „Hij zit uit zijn nek te lullen”, reageerde Ludo Poppe van het productiehuis Kanakna (Peking Express) in Gazet van Antwerpen. Hoogsteyns is volgens hem een pathologische leugenaar.

[Fossiel]

Ik weet niet wat ik er van moet denken..

[Zillionaire]

Oei, zware beschuldiging....

Kun je in de topic titel misschien "Bevat Spoiler" plaatsen? Het verraadt namelijk misschien het einde van het spel....En niet iedereen wil dat weten....

[Zartan]

Oei, zware beschuldiging....

Kun je in de topic titel misschien "Bevat Spoiler" plaatsen? Het verraadt namelijk misschien het einde van het spel....En niet iedereen wil dat weten....

Gebeurt!

Kwam dit bericht per toeval tegen.

[Zillionaire]

 

[koekoe]

 Wat dit artikel betreft,ben ik totaal niet op de hoogte, ik heb het reeds ergens vermeld (ik weet niet meer waar precies) maar bij reality-programmas wordt er zeker "gefoeffeld" !!!!
Dan heb ik het nog niet over het verloop van het programma,maar over de keuze v/d kandidaten. En het is vooral verdacht bij ER (mijn favo reeks trouwens)
De laatste ER; Meredith:Nichtje van Hilde van Mieghem,Vlaamse actrice, Jakobien: vrouw van Alain Grootaers; Tv gezicht in Belgie(De rechtvaardige rechters) en broer van Walter(zanger van De Kreuners) Jutta; "TV dokter" op Vitaya .2 jaar geleden is er op VTM een prachtige Realityreeks geweest, "de perfecte moord" (bijna volledig op 1 km van mijn deur opgenomen,maar dit terzijde)  toen ik voor het eerst de kandidaten zag,viel mij meteen iemand op,die later de winnares is geworden,ik kon haar niet meteen plaatsen,maar plots wist ik het,het was Annelies(ex ER kandidate) En zo kan ik het rijtje aflopen,want er zijn er nog meer familie van...

Ik weet persoonlijk van iemand dat hij/zij zich kandidaat heeft gesteld voor PE maar vriendelijk afgewimpeld werdt.
Voor ieder programma denk ik dat er zich 10-tallen,misschien wel honderdtallen kandidaten zich aanmelden,maar toch zit er telkens weer iemand tussen die een band heeft met....
Wat hebben zij dan meer dan de "gewone" mensen? het "duwtje" he.

[KD.]

Zeer vervelende beschuldiging... Ik hoop echt dat er niets van klopt, want ik vind PE een geweldig programma en dit 'werpt toch wel een flinke smet op hun blazoen'  .

Misschien dat één van de (ex-)deelnemers ons even gerust kan stellen...? 

[Mathijs]

Nou deze beschuldiging is wel aardig zwaar,
maar ik geloof wel dat het programma niet zo 'reality' is als je
op tv ziet

[Sander2602]

Haha niet erg ik denk dat dat maken ook niet het eenvoudigste is  als je ziet wat een gerace het is camera man moet ook overal bij zijn dus een hele klus voor de productie maar neem aan dat die gast wie met dit verhaal komt gewoon hoopt dat Peking Express nog beter bekeken word. 

[jerry_p]

Hoop niet dat het al te veel gemanipuleert wordt, maar toch is me het volgende opgevallen in de eerste aflevering van pe3:
Als jan en miranda op de brommertjes zitten valk voor ze elkaar kwijtraken draagt miranda een geel t-shirt. Bij het zoeken draagt ze er een blauw. Dusver dacht ik niks aan de hand, ze is in dezelfde storm terechtgekomen als Yves en Wendy en heeft zich herkleed. Later als Jan en Miranda elkaar terugvinden heeft ze echter terug haar geel blousje aan.
Mijn conclusie: de zoektocht hebben ze opnieuw moeten filmen vermits elk team (waarschijnlijk) maar een camera bij heeft en die zal (waarschijnlijk) bij Jan hebben gezeten...

[Arno]

Wel heel typisch dat dit dan weer in de Telegraaf verschijnt zeg. Dat is altijd een onbetrouwbare krant geweest dus ik geloof er eigenlijk de ballen van.

[sihida]

Ik hoop dat er niet veel van waar is, maar ik denk dat er toch wel wat creatief wordt gemonteerd. Een lift regelen voor een bepaald koppel is natuurlijk wel wat anders - zwaarder - dan dit. Misschien kan/mag/wil Rinck reageren over zijn ervaringen in PE2 met betrekking tot deze zaak?

Bij PE1 bleek dat er toch wel hier en daar wat creatief met de realiteit is omgegaan. In Mongolië, toen de kandidaten naar het klooster moesten liften, werd Reinier (en zijn cameraman) volgens mij opgepakt. Hierdoor kwam hij als laatste bij het klooster aan. De volgende dag vertrok hij dan - als soort van compensatie - als derde. In de aflevering wordt met geen woord gerept over het oppakken van Reinier en lijkt het alsof Reinier als laatste vertrekt en een lift voor Joeri's neus wegkaapt. Ik weet niet of dit het exacte verhaal was, maar volgens heeft Reinier het in een interview zo ongeveer verteld.

[sihida]

Nog een stukje, van radio.nl:

'Peking Express wordt gemanipuleerd'
De Nederlands-Vlaamse realityserie 'Peking express' wordt gemanipuleerd. Dat schrijft oud-medewerker van het programma Marc Hoogsteyns zaterdag in een opiniestuk in de Belgische krant De Standaard. In 'Peking express' moeten acht koppels al liftend van Vietnam naar Tibet zien te komen. De makers zouden liften regelen voor interessante stellen, zodat de 'saaie pieten' afvallen.

Verder wordt het programma volgens Hoogsteyns spannender gemaakt door kandidaten tegen elkaar op te zetten. "Suggestieve vragen en roddels bleken daarvoor het beste geschikt", schrijft de televisiemaker. De kandidaten zijn vooraf gescreend door een psycholoog en onderworpen aan een reeks persoonlijkheidstests, schrijft Hoogsteyns. "De criteria die daarbij gelden, zijn steeds dezelfde: er worden zoveel mogelijk antipolen geselecteerd, zodat er vaak conflictsituaties ontstaan."

VT4, het televisiestation dat de serie in België uitzendt, zegt in een reactie in De Standaard dat het niet altijd mogelijk is de serie waarheidsgetrouw te maken. "We moeten grote inspanningen leveren om die race eerlijk te houden", zegt manager Renate Breuer. "Zo maken we afspraken met de reporters hoe lang de kandidaten mogen liften op een dag. En we hebben ook regels opgesteld om de veiligheid van de deelnemers te vrijwaren. Je zal maar een lift krijgen van iemand die geschift tegen 200 kilometer per uur over een onverharde weg rijdt." Als de auto harder rijdt dan de maximumsnelheid in een land, is de kandidaat verplicht uit te stappen.

Het derde seizoen van 'Peking express' is in Nederland momenteel te zien op Net5. [Novum/Radio.NL]

Standaard.be:

De leugens van reality
Is de beroepsethiek in de wereld van reality-tv ver te zoeken? In een opinie in 'De Standaard' opent journalist/cameraman Marc Hoogsteyns de beerputten van het populaire televisiegenre.
In Peking Express worden 'liften' gearrangeerd om de leuke kandidaten langer in het spel te houden. Terra incognita werd gedraaid in het zuiden van Thailand, maar de korst bijgelegen nederzetting van de zeenomaden, die een belangrijke rol speelden in de reeks, lag op ruim 400 kilometer van het eiland daarvandaan. De eilandjes waarop gefilmd werd, waren voor hen even vreemd terrein als de kandidaten.

Voor Stanley's route werden door een aantal Bahavu-families op een eiland in het Kivu-meer primitieve hutjes gebouwd om alles zo echt mogelijk te laten uitzien. Hutjes met ijzeren golfplaten werden bananenbladeren bedekt om ze ,,primitiever'' te maken. Afrikanen met brillen of fietsen mochten niet gefilmd worden, wegens ,,te beschaafd''....

Het is een greep uit de vlijmscherpe kritiek van Marc Hoosteyns op het reilen en zeilen achter de schermen van reality-tv. Als ,,fixer'' en lokaal producent was hij deze producties betrokken. Maar voor hem hoeft het niet meer. ,,Ik zou het bezit van een perskaart niet waard zijn als ik er niet met open vizier over zou durven praten'', stelt Hoogsteyns.

,,Die man is puur revanchistisch'', reageert Ludo Poppe, gedelegeerd bestuurder van Kanakna, producent van onder andere Peking Express . ,,Hij is door Kanakna en vervolgens door Endemol, de producent van Stanley's route , buitengesmeten wegens zware beroepsfouten en incompetentie. Hij is afgeschreven op de Belgische televisiemarkt en daar zijn gegronde redenen voor. Laat dit zijn zwanenzang zijn, het is hem gegund'', stelt Poppe boos.

Petro Van Aerschot van Endemol sluit zich daar helemaal bij aan. ,,Hij wil weerwraak nemen omdat wij hem verantwoordelijk stellen voor de grove fouten die gebeurd zijn bij de productie van Stanley's route . Daardoor moesten we terug naar Afrika om de laatste afleveringen helemaal opnieuw op te nemen.''

Maar wordt er nu gemanipuleerd of niet? ,,In reality-programma's proberen we zo dicht mogelijk de reële spanningen van de kandidaten bloot te leggen'', stelt Poppe. ,,Hoe je dat waarachtig doet is een zeer complex gegeven. Het is niet zo dat je de kandidaten zomaar laat doen en de camera's laat draaien. Zo maak je nu eenmaal geen boeiend tv-programma. Je creëert situaties waardoor mensen onder een bepaalde druk komen te staan. En dat probeer je dan zo eerlijk mogelijk weer te geven. Maar ik ontken dat er ooit in Peking Express liften zijn gearrangeerd. Probeer dat trouwens maar eens te realiseren in the middel of nowhere in China, Vietnam of Cambodja.''

[sihida]

Nog meer standaard.be:

Hoe fake is reality?
In een vrije tribune in De Standaard legt de journalist/cameraman Marc Hoogsteyns een bom onder de geloofwaardigheid van reality-tv. Voor- en tegenstanders reageren.
IN Peking express regelden de makers liften voor de interessantere koppels zodat de saaie pieten er uit vlogen. Tijdens de opnames van Stanley's route in Oeganda en Rwanda kregen cameramannen het verbod om hutjes te filmen waarop ijzeren golfplaten lagen. De productieploeg liet de hutjes dan maar bedekken met bananenbladeren om ze er zo primitief en armzalig mogelijk te laten uitzien. Aan de Bahavu bij het Kivu-meer werd zelfs gevraagd om hun kleren uit te trekken. Het zijn maar enkele van de forse beschuldigingen van Marc Hoogsteyns aan het adres van de makers van de reality-programma's, waar hij als ,,fixer'' en als location hunter bij betrokken was.

,,Het is nog erger dan ik gevreesd had'', zegt Dirk Draulans, de journalist, bioloog en Afrika-kenner. ,,Ik heb mij mateloos geërgerd aan de scène waarbij Filip Meirhaege met leden van de Hadzabe-stam in het noorden van Tanzania mee moest op bavianenjacht. De kijkers kregen te zien hoe de geschoten baviaan na enkele minuten werd geroosterd en half rauw opgegeten. We werden vervolgens geconfronteerd met de kokhalzende Filip Meirhaeges en Brigitta Callens van deze wereld, terwijl het voor de Hadzabe de normaalste zaak van de wereld is. Zij moeten gewoon op apen jagen om in leven te blijven. Voor hen is het een feest als ze zo'n beest kunnen schieten en het is voor hun cultuur ook volstrekt normaal. En dat wordt dan op de Vlaamse televisie als een vorm van barbarij voorgesteld. De beeldvorming die je zo creëert, is verschrikkelijk.''

Met al de negatieve nieuwsberichten over oorlogen en hongersnoden is het volgens Draulans al moeilijk genoeg om een beeld te schetsen van een continent waar interessante en verstandige mensen rondlopen die proberen om er ondanks de moeilijke omstandigheden toch nog het beste van te maken. ,,En dan krijg je programma's als Stanley's route, waarin alles wat ook maar neigt naar moderniteit uit het programma verbannen wordt. Hoe kun je dan hopen dat de mensen die dat te zien krijgen nog een greintje vertrouwen hebben in de goede afloop?!''

Bokrijk in Afrika

Volgens Klaas Cockx, programmamanager van VT4, mag men vooral het uitgangspunt van Stanley's route niet uit het oog verliezen.

,,Het format is heel duidelijk: we laten tien BV's in de voetsporen van Stanley treden. Naarmate de route vordert, moeten we ook steeds verder terug in de tijd. En dus proberen we een sfeer te creëren alsof we in een gebied komen waar Stanley ooit eenzelfde mate van cultivatie en cultuur zou kunnen tegengekomen zijn. Dat primitieve is dan ook een essentieel onderdeel, dat almaar straffer wordt naarmate de tocht verder gaat.''

Stanley's route heeft volgens Cockx dan ook helemaal niet de bedoeling om een hedendaags beeld van Afrika te geven. Dat is het format niet. En daar is het tijdens de opnames ook fout gelopen. ,,De productie heeft inderdaad geprobeerd om alles wat primitiever te maken, onder meer door hutjes te bedekken met bananenbladeren. Maar die beelden wou ik niet gebruiken. We zijn daar niet om een soort Bokrijk in Afrika te creëren, want dan kunnen we evengoed in Planckendael gaan opnemen. Dat is trouwens ook de belangrijkste reden geweest om terug te gaan naar Afrika en de laatste vier afleveringen op authentieke locaties opnieuw te gaan draaien.''

De Belgische Magnum-fotograaf Carl De Keyzer wijst op de verpletterende verantwoordelijkheid van de tv-makers. ,,Als je Afrikanen primitiever voorstelt dan ze in werkelijkheid zijn, dan neigt dat zelfs naar racisme. Zeker de mensen die nog nooit in Afrika geweest zijn, zullen denken dat het allemaal nog echt zo is. Het gaat om programma's die zogezegd de grenzen verleggen, maar tegelijkertijd enorm conservatief zijn, want alle clichés worden in stand gehouden.''

Maar De Keyzer weet dat de waarheid ook in de fotografie geweld wordt aangedaan. ,,Ik kom vaak op plekken waar nieuws gemaakt wordt. En dan zie ik heel vaak collega's die vragen om nog eens met die vlag te zwaaien of om nog eens opnieuw die foto van Arafat te tonen. Als je een fotograaf toelaat om zelf dingen in scène te zetten, dan zijn die meestal minder creatief dan wanneer je de werkelijkheid haar beloop laat.''

En dat geldt ook voor tv-makers. Dat het ,,maar'' amusement zou zijn, is volgens De Keyzer geen excuus. Bovendien is de stap naar pure manipulatie dan vlug gezet. Onlangs is er nog een Engelse fotograaf ontslagen omdat er op een foto, gemaakt in Irak voor de cover van Newsweek , twee keer dezelfde persoon in beeld stond.

[sihida]

vervolg:

Eerlijke race

,,Het is een moeilijke discussie'', zegt de VT4-manager Renate Breuer, die verantwoordelijk is voor Peking express . ,,Bij programma's als Peking express gaat het om mensen die een avontuur willen beleven. Maar we zijn geen liefdadigheidsinstelling. We moeten ook een televisieprogramma maken - en liefst één waar mensen graag naar kijken. We kunnen nooit overbrengen bij de kijkers wat de deelnemers meemaken als zij ons niet laten meekijken in hun hoofd. Daarom moeten er ook duidelijke afspraken gemaakt worden met de deelnemers. Alles wat daar gebeurt, willen we weten.''

Volgens Breuer is Peking express ook een zeer moeilijke productie, zeker als je ze vergelijkt met de reality-programma's die zich in één biotoop afspelen. Zo is deze editie een afvallingsrace door vijf landen. De deelnemers zitten overal verspreid. Dat maakt de coördinatie en de communicatie tussen de verschillende ploegen bijzonder moeilijk. ,,We moeten grote inspanningen leveren om die race eerlijk te houden. Zo maken we afspraken met de reporters hoe lang de kandidaten mogen liften op een dag. En we hebben ook regels opgesteld om de veiligheid van de deelnemers te vrijwaren. Je zal maar een lift krijgen van iemand die geschift tegen 200 kilometer per uur over een onverharde weg rijdt. Als de auto harder rijdt dan de toegelaten snelheid in dat land, dan moet de kandidaat uitstappen.''

Tussen de theorie en de praktijk staan vaak organisatorische of productionele problemen. En dan kan het volgens Breuer inderdaad gebeuren dat er moet ingegrepen worden. ,,Dat kan de indruk wekken dat we de boel manipuleren. Maar we doen dat niet om bepaalde kandidaten te bevoordelen of te benadelen, zoals Marc Hoogsteyns beweert, maar net om het spel zo eerlijk mogelijk te laten verlopen. Als we bij iemand ingrijpen dan is dat omdat we de dag voordien per ongeluk al de rest hebben geholpen of tegengewerkt.''

Misbruik

,,Iedereen zal het er wel over eens zijn dat er ook uitstekende realityprogramma's bestaan, waarbij de makers met veel inleving en respect te werk gaan, zoals Het leven zoals het is: adoptie op Eén'', zegt Johan Taels, een media-ethicus die verbonden is aan de Universiteit Antwerpen. Behalve in extremere gevallen waar sprake is van bewuste misleiding of zelfs bedrog, is het niet zo eenvoudig om een precieze scheidingslijn te trekken tussen de kwaliteitsvolle programma's en de minderwaardige.''

Volgens Taels moet elk realityprogramma beantwoorden aan een bepaald format en wordt het dus als zodanig geënsceneerd. ,,De vraag is echter of die enscenering in dienst staat van de personen, gebeurtenissen en situaties waarover het gaat, of dat die personen alleen maar gebruikt om bepaalde effecten teweeg te brengen. In vele gevallen is dat een zaak van inschatting waarover men van mening kan verschillen. In de reeks Toast kannibaal vonden sommigen, onder wie ikzelf, dat de enscenering naar misbruik zweemde, anderen vonden het programma juist van respect getuigen.''

Als de beschuldigingen van Marc Hoogsteyns kloppen, dan gaat het volgens Taels om bewust misbruik van het format om de nodige emoties op te wekken en daarmee kijkers te lokken. ,,En ook de context van de feiten is duidelijk genoeg: de ongenadige concurrentiestrijd om de gunst van de kijker, in een periode van krimpende tv-reclame.''

[sihida]

Marc Hoogsteyns zelf (herken ik die toevallig niet uit Making of PE1?), wederom standaard.be:

Het ranzige achter de reality
Geen televisie meer zonder reality-tv, reality-programma's, reality-soaps. Maar dat die reality met een grote korrel zout moet worden genomen, bewijst Marc Hoogsteyns. ,,Beroepsethiek is in het reality-wereldje ver zoek.''
DE discussie over de ethiek van series als Peking Express , Toast Kannibaal en Stanley's Route laaide onlangs weer hoog op toen bekend raakte dat de makers van het programma Stanley's Route nog eens naar Afrika trokken om de laatste vier afleveringen van hun serie opnieuw op te nemen. Een medewerker van het programma had anoniem aan Het Belang van Limburg bevestigd dat de opdrachtgevers - VT4 en het productiehuis Endemol - tijdens het draaien van de serie in Uganda en in Rwanda zelfs zo ver waren gegaan om van de plaatselijke bevolking te eisen dat die zich primitiever zou kleden en de golfplaten van hun hutjes zou bedekken met bananenbladeren. Zo zou ze er zo primitief en armzalig mogelijk uitzien. VT4 reageerde daarop met de verklaring dat deze beweringen pure verzinsels waren en dat ze nooit zulke ,,ethisch onverantwoorde eisen" stelden aan de plaatselijke bevolking en aan de mensen die de serie ter plaatse hadden voorbereid.

Ik was zelf als ,,fixer'' en ,,lokale producer'' bij die productie betrokken. Het verhaal over de Afrikaanse stammen die voor de producenten niet 'primitief' genoeg zijn is maar het topje van de ijsberg van wat er zich momenteel in Vlaamse en Nederlandse televisiekringen afspeelt. Beroepsethiek is in het reality-wereldje ver zoek. Ik heb er begrip voor dat sommigen mensen er liever anoniem over willen getuigen. Maar ik zou het bezit van een perskaart niet waard zijn als ik er niet met open vizier over zou durven praten.

Mooie, kotsende televisie

Bij productiehuis Kanakna klonk het dat de eerste serie van Peking Express een volledig nieuw 'realityformat' was, met een hoog docu-gehalte. Maar een paar afleveringen en een week later werd het voor ons duidelijk dat de regisseurs vooral geïnteresseerd waren in de soap tussen de kandidaten. De gebieden die doorkruist werden en de lokale bevolking die werd aangesproken fungeerde voornamelijk als behangpapier.

Competitie en animo tussen de kandidaten werden gemanipuleerd door regisseurs en reporters die van de eindredacteurs opdracht kregen om kandidaten tegen elkaar op te zetten. Suggestieve vragen en roddels bleken daarvoor het beste geschikt. Zo werden de kandidaten, voor zover ze het zelf al niet door hadden, in een hoekje gedrumd totdat ze reageerden op de manier die van hen verwacht werd.

Het is ook interessant om te weten dat de kandidaten vooraf gescreend worden door een psycholoog en onderworpen worden aan een reeks persoonlijkheidstests. De criteria die daarbij gelden, zijn steeds dezelfde: er worden zoveel mogelijk antipolen geselecteerd, zodat er vaak conflictsituaties ontstaan. Maar tijdens de eerste Peking Express bleven die conflicten veel te lang uit naar de zin van de Kanakna-bonzen. En er zaten een paar 'saaie koppels' tussen. En dus werden er, zonder dat zij (en VT4) het wisten, liften geregeld voor de interessantere koppels, zodat de saaie pieten eruitvlogen.

Zo namen er in de eerste Peking Express twee Nederlandse koppels deel die willens nillens Peking moesten bereiken. Het ene koppel bestond uit een tatoeagekunstenaar en zijn vriendin, het andere uit een 45-jarige yuppie en zijn secretaresse die ook zijn vriendin was. Van de kunstenaar dacht men dat hij agressief uit de hoek zou komen - maar hij bleek een leuke en brave jongen te zijn. De fysieke conditie van de yup dan was erg slecht, maar hij was wel competitief ingesteld en had zich al een paar keer laten betrappen op racistische uitspraken over Mongolen en Russen.

Beide koppels werden tegen elkaar opgezet en hun persoonlijkheden werden door de programmamakers zo verdraaid dat de tatoeagekunstenaar een driftkikker werd die niet tegen zijn verlies kon en de yuppie van zichzelf de indruk begon te krijgen dat hij onoverwinnelijk was. Het animo tussen de koppels was allesbehalve realistisch en de Russen, Chinezen en Mongolen waarmee ze in contact kwamen werden rustig in het Nederlands uitgekafferd door de yuppie in kwestie. Een paar van die opmerkingen werden integraal uitgezonden.

Bij de doortocht in Nepal besloot Kanakna een deel van de kandidaten, per helikopter, naar een hoogte van meer dan 4.000 meter te vliegen. Aanvankelijk wilden ze hen naar een hoogte van 5.000 meter brengen, maar ze waren vergeten dat een helikopter maar 4.000 meter kan halen.

[sihida]

vervolg:

Als je mensen vanaf geringe hoogte met een helikopter naar een hoogte van 4.000 meter vliegt resulteert dat bijna altijd in hoogteziekte. De sherpa's die de kandidaten moesten begeleiden maakten dat onmiddellijk duidelijk, maar hun argumenten werden afgewimpeld. Achteraf vernamen we dat overgevende kandidaten voor ,,sprankelende televisie'' zorgen. Ervaren alpinisten klimmen op zo'n hoogte maar amper 500 meter per dag. De realiteitszin van de producer in kwestie was dus volledig zoek. De kandidaten raakten nooit op 5.000 meter. Ze werden gedropt op een hoogte van 3.800 meter en enkelen onder hen werden erg ziek.

In India, ten slotte, gebeurden enkele ongevallen met vluchtmisdrijf en werden de reporters die dat meldden aan de eindredactie aangespoord om zo vlug mogelijk verder te rijden, om het goede verloop van de productie niet in gevaar te brengen.

Naast Peking Express werd ik voor Kanakna ook belast met de scouting van het nieuwe programma Terra Incognita . Dat werd gedraaid in het zuiden van Thailand.

De Mokens of zeenomaden speelden een belangrijke rol in die serie, maar de meest nabijgelegen nederzetting van hen lag op ongeveer 400 kilometer van het eiland. Het sterk gediscrimineerde volk leeft vooral in Birma en heeft het daar ontzettend zwaar te verduren door de Birmaanse junta. Voor de Mokens waren de eilandjes waarop gefilmd werd dan ook even vreemd terrein als voor de kandidaten.

Als laatste wapenfeit voor Kanakna verkende ik het Indo-Chinese gedeelte - Vietnam, Laos en Cambodja - voor de serie die nu wordt uitgezonden: de Mekong-route. Tijdens die reis kreeg ik het aan de stok met de eindredacteur van dienst en ik bedankte het huis voor nieuwe opdrachten.

Apen voor de camera

Voor Endemol Productions trok ik met een jonge reporter op research naar Congo en Rwanda, voor de tweede reeks van Stanley's Route . Ondanks het negatieve reisadvies voor Congo kregen we van Endemol de opdracht om een stukje van de provincie Noord-Kivu te verkennen. En dat deden we ook. Vervolgens trokken we een tiental dagen door Rwanda. Ik ken de Kivu-streek en Rwanda erg goed en gaf mijn reisgezel alle nodige informatie om zijn verslagen door te mailen. Intussen probeerde ik Endemol ervan te overtuigen om de termen ,,stam'' en ,,primitieve leefgemeenschappen'' uit hun scripts te bannen. Want niets ligt zo gevoelig in Rwanda als journalisten of researchers die vragen stellen over volksstammen. De researchverslagen die we tijdens onze prospectietocht in Congo doorstuurden werden trouwens verbloemd en herschreven aan de mensen van VT4 bezorgd.

Bij onze terugkeer in België kregen we te horen dat VT4, de opdrachtgevende zender, niets zag in een trip door Congo. Vooral omdat het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn negatief reisadvies niet wou aanpassen en de zender dus geen aanspraak zou kunnen maken op een productieverzekering. Congo werd geschrapt uit het traject. De helft van onze research was tevergeefs geweest was en we moesten een Stanley's Route gaan draaien in gebieden waar Stanley zelf nooit een voet had gezet.
Daarnaast kreeg ik de opdracht om een episode voor te bereiden op het Kivu-meer, op een eilandje dat tot voor kort nog gebruikt werd als gevangenkamp voor Rwandese deserteurs, maar dat nu onbewoond was. Ik kende dat eiland erg goed: in 1995 had ik verschrikkelijke beelden gedraaid toen er zware gevechten uitbraken tussen Hutu-rebellen en het leger van Paul Kagame. Het was onbewoond, maar dat vond Endemol niet erg: ik kreeg de opdracht om een aantal Bahavu-families van het nabijgelegen Congolese eiland Idjwi over te laten komen naar het eilandje en hen daar een aantal hutjes te laten bouwen. Het moest er allemaal ,,zo echt mogelijk uitzien'', klonk het vanuit België.

Er gebeurde iedere dag wel iets dat het vermelden waard was.

Uiteindelijk ging de serie van start aan het Victoriameer, in Uganda. En vanaf de eerste dag waren er al problemen. Tot overmaat van ramp voor Endemol bleek de aanwezige programmaverantwoordelijke van VT4 erg ongelukkig te zijn met de uitgekozen locaties. Hij vond ze allemaal te modern en hij vond dat de Afrikanen die in beeld gebracht werden er te ,,beschaafd'' bij liepen. De cameramannen kregen het verbod om hutjes te filmen waarop ijzeren golfplaten lagen, net als mensen met brillen of fietsen. Ik was er zelf niet bij in Uganda, maar dat nieuws werd me dagelijks doorgebeld door verschillende crew-leden. Ik hield mijn hart vast voor Rwanda. Want in Rwanda dragen de mensen ook kleren en liggen er ook golfplaten op hutjes.

[sihida]

vervolg:

De eerste aflevering in Rwanda zou bijna volledig gedraaid moeten worden in en rond het Virungapark, in het noorden van het land. De kandidaten zouden er moeten verblijven in een klein Batwa-dorp, aan de rand van het park. De Batwa zijn pygmeeën en ze vormen een minderheid in Rwanda. Vroeger leefden ze van de jacht en de woudpluk. Maar ze mogen niet meer jagen, mogen het park niet meer betreden en ze komen vooral aan de kost via dansvoorstellingen voor gorillatoeristen. Maar het zijn erg arme mensen. Ze waren dus blij toen ik hen voorstelde om een paar ,,muzungu's'' (blanken) in hun piepklein dorpje te laten logeren. Want daar zouden ze voor betaald worden, en die centen waren meer dan welkom.

Maar het liep allemaal al fout voor de crew en de kandidaten van Stanley's Route in Rwanda aankwamen. Een ijverige producer in Uganda had in het contract dat ik met het Rwandese ministerie van Toerisme had afgesloten gelezen dat er in het park niet gejaagd mocht worden. En de regisseurs wilden onze BV's en de Batwa met pijl en boog op jacht sturen in het Virungapark. Ik dacht dat om een grapje ging, want tijdens de researchtrip hadden enkele parkwachters en de parkconservator duidelijk aan mijn jonge collega uitgelegd dat het absoluut verboden was om in het park te jagen. De gorilla's in Rwanda worden erg streng beschermd. Ik kreeg meteen een ziedende producer aan de lijn die me toesnauwde ,,dat ik die negers dan maar moest omkopen om toch nog de beloofde jachtpartij te kunnen filmen''. Ik weigerde dat te doen En als een van onze BV's gewapend met pijl en boog in het park betrapt zou worden zou Stanley's Route voor een deel van de crew en de kandidaten waarschijnlijk eindigen in een Rwandese cel.

Uiteindelijk werd er toch gedraaid in het Batwa-dorpje en de BV's brachten met de pygmeeën een bezoek aan de gorilla's. Ze trokken ook op jacht in een bosje waarvan iedereen op voorhand wist dat er geen wild meer zat. Om toch voor een beetje animo te zorgen werden een paar tamme konijnen in stroppen gehangen, om achteraf door de kandidaten gevild en opgegeten te worden. En daarover ontstond opnieuw heibel: een van mijn Rwandese medewerkers had witte konijnen gekocht en ,,zo zou half Vlaanderen kunnen zien dat het allemaal fake was''. Een van de diertjes was trouwens op een hoogte van anderhalve meter in een strop gehangen. Springen maar!

Uiteindelijk liepen de opnames in Rwanda liep vooral fout vanwege de gebrekkige en onervaren productieleiding.

De mensen van VT4 hebben me nooit rechtstreeks aangesproken om aan de lokale bevolking te vragen zich primitiever te kleden. Wel keurden ze tijdens de shoot alle beelden af waarop golfplaten en westers geklede Afrikanen te zien waren. Tijdens alle discussies die ik met de mensen van VT4 en Endemol over dit thema voerde viel het me op dat de meeste onder hen zelfs niet inzagen waarom ze fout zaten. Ze waren naar Afrika gekomen met een totaal verkeerd beeld van het continent en vonden het niet meer dan normaal dat de Afrikanen, in ruil voor een beetje geld, de gekste dingen voor de camera moesten uithalen. De set-dresser van dienst kwam er zelfs openlijk voor uit dat ,,Afrikanen toch alleen maar deugen om als een aap voor de camera te dansen en dat ze niet beter weten''. Hij werd door niemand tegengesproken.

In ieder geval, het was allemaal tevergeefs. VT4 vond de Bahavu die ik naar het eilandje liet overbrengen te beschaafd en de afleveringen die er werden opgenomen zullen onze buis nooit halen.

Tv Cliché

Er wordt in dit milieu geschermd met begrippen zoals ,,docu-reality'' of ,,reality'' tout court. En de mensen die de vragen stellen aan de lokale bevolking en aan de kandidaten noemen zichzelf reporter. De kijker wordt voorgelogen dat dit het echte Afrika is. Het kijkcijferspook en de ,, feel good and happy ''-politiek van de commerciële zenders doet programmamakers valsspelen, doet ze de plaatselijke bevolking misbruiken als behangpapier en doet ze Afrikanen naar de oertijd katapulteren.

Toch kan het ook anders. Mijn laatste wapenfeit in de reality-wereld was een prospectietocht voor het programma Toast Kannibaal bij de Nenet-nomaden in het noorden van Siberië. De Nenets zijn een uitstervend ras dat in de verdrukking raakte omdat grote gas- en oliemaatschappijen zoals Gazprom en Yucos olie en gas vonden in hun gebied. Toen ik sprak met de regisseurs en de bedenkers van de format kreeg ik opnieuw hetzelfde gevoel.

Toch zal het Nenet-verhaal nooit op antenne komen omdat de shoot boven de noordpoolcirkel productioneel veel te duur zou uitkomen en de klimatologische omstandigheden er te bar zouden zijn.

[sihida]

vervolg:

Toast Kannibaal is wellicht wel een eerlijker format, omdat de makers ervan echt wel op zoek gaan naar primitieve leefgemeenschappen en er niet voor terugschrikken om zelf ook echt in primitieve omstandigheden te gaan draaien. Al blijft het opzet van het programma betwistbaar.

Door dit soort programma's wordt het cliché dat de doorsnee Afrikaan of Aziaat primitief is en de doorsnee Belg beschaafder nog maar eens versterkt. De lokale bevolking die in deze series aan bod komt is bijna altijd gelukkig, terwijl ze eigenlijk in de miserie leeft en onderdrukt wordt. Ontwikkelingslanden mogen alleen aan bod komen op onze televisieschermen als het geld opbrengt, en dan nog liefst op de manier die wij zelf bepalen.

Niemand wordt hier beter van: de kijker wordt bij de neus genomen en de lokale bevolking wordt op een discriminerende manier in beeld gebracht. Alleen de zenders en de productiehuizen die dit soort televisie draaien en uitzenden verdienen er veel geld aan. En ze vinden dat de normaalste zaak van de wereld.

Voor mij hoeft het niet meer.

Marc Hoogsteyns

(De auteur is journalist-cameraman.)

[sihida]

Karla en Sophie aan het woord, standaard.be:

'Iedereen herkende er ons in'
Karla Bosschaerts en Sophie Allegaert, de winnaars van de vorige ,,Peking Express'', houden geen negatief gevoel over aan hun deelname. ,,Ze kunnen geen beeld van je ophangen dat er niet een beetje geweest is.''
Karla en Sophie werden voorgesteld als het wat giechelende meisjesduo dat met de glimlach als eerste in Peking aankwam; de single stadsmeisjes die nog maar weinig ervaring hadden met reizen.

- Klopt het beeld dat we in ,,Peking express'' van u zagen?

Sophie : Negentig procent van wat je zag, klopte. Het stemt overeen met wie we zijn, maar sommige dingen werden uitvergroot en andere nuances werden weggelaten. Maar daar stoorde ik me niet echt aan: iedereen herkende er ons in.

Karla : Op voorhand hield ik nochtans mijn hart vast voor reality, maar ik vond ook dat het grotendeels klopte. Voor ons was het misschien wel minder erg dan voor de andere kandidaten: wij kwamen eruit als de sympathieke underdogs en bovendien wonnen we dan ook nog. Voor Rink, die als ambetanterik naar voren geschoven werd, zal het wel minder leuk geweest zijn.

- Hebt u het gevoel dat de productie typetjes van u wilden maken?

Sophie : Je merkt heel vlug dat ze bepaalde types zoeken en dat ze dat zo invullen. Je voelt aan bepaalde vragen hoe je gezien wordt: wij waren de naïeve stadsmeisjes.

Karla : Ik denk niet dat ze op voorhand bepaalde prototypes vastlegden, dat groeide vooral tijdens de race. Maar zolang je niet meegaat in hun vragen, is dat geen probleem. Ze sturen het een beetje, maar ze kunnen het nooit allemaal controleren.

- Werden de verschillende koppels tegen elkaar opgezet?

Sophie : Ja, maar zo'n vragen zie je al van op kilometers afstand komen. 'Met wie wil je naar Nepal?' 'Wie wil je er niet bij?' Je moet het verstand hebben om daar niet in te lopen. De meeste deelnemers deden dat ook niet, en als strubbelingen waren, werd dat snel uitgepraat. Dat stoorde de producenten wel, denk ik.

Toen we nog met vier duo's overbleven, mochten we ook geen contact meer hebben met elkaar. In het kamp kregen we elk een tent op het hoek van het veld. Als we wilden douchen, moest er iemand van de productie mee zodat we niet met elkaar zouden praten. Ze wilden zo beletten dat we afspraken zouden maken, maar wellicht hoopte men ook dat we dan rapper in de valstrik zouden trappen als er dingen over andere kandidaten gesuggereerd werden.

- Een van de beschuldigingen in het opiniestuk is dat de race gemanipuleerd werd en dat sommige koppels bevoordeeld werden. Had u ook dat gevoel?

Karla : Bij zo'n grote productie lopen er altijd dingen fout, bijvoorbeeld afspraken die niet even duidelijk zijn. Als je dan tegenslag hebt, wijt je het al snel aan de productie. Wij hebben ons een paar keer benadeeld gevoeld, maar dat was bij andere koppels evenzeer zo.

Sophie : Bij de voorlaatste proef had ik toch het gevoel dat er gefoefeld werd. Krieke en Nathalie waren al geplaatst voor de finale en wij moesten het opnemen tegen Rink en Jorien voor het laatste ticket.

Tijdens de proef waarbij we moesten spinnen, hadden we het gevoel dat de producenten een Belgisch-Nederlandse finale wilden. De spindraden van Rink en Jorien werden snel goedgekeurd, terwijl wij telkens opnieuw moesten beginnen. Je kan niet weten of het echt is en bovendien zit je middenin een race waardoor je niet echt objectief kan oordelen. Maar we waren toen wel zo woest, dat we als een gek gelift hebben en toch naar de finale mochten.

- Kijkt u nu op een andere manier naar ,,Peking express''?

Sophie : Ik ben er veel minder bij betrokken. Peking express 2 was voor mij een soort vakantiefilm, nu kijk ik gewoon naar een programma.

Bovendien besef je ook dat het in werkelijkheid wellicht anders was dan wat je ziet op televisie. Voor een aflevering filmen ze drie dagen en daar plukken ze dan maar enkele minuten uit.

Doordat ik het zelf meemaakte, oordeel ik nu ook minder snel, want soms zie je een situatie maar niet de hele context.

Karla : Ik kan niet meer onbevooroordeeld kijken. Je weet hoe zo'n programma gemaakt wordt en daardoor relativeer je het ook meer. Donderdag was Inge, het blonde lesbische meisje, bijvoorbeeld soms verbaal vrij agressief. Als ik zoiets zie, denk ik onmiddellijk dat het maar een klein deeltje van haar persoonlijkheid is en dat je haar niet mag veroordelen op basis van die ene scène.

Misschien besef je zo'n dingen pas als je zelf deelgenomen hebt, maar toch denk ik dat ook de kijkers een verantwoordelijkheid hebben: je moet beseffen dat het televisie is, dat het gemonteerd is, dat het niet voor honderd procent reality is.